Trong những tháng đầu đời, hộp sọ của trẻ còn rất mềm và linh hoạt để não bộ phát triển. Chính vì vậy, đây cũng là giai đoạn dễ xảy ra tình trạng bẹp đầu, méo đầu hoặc đầu phát triển không cân đối. Nếu cha mẹ phát hiện sớm, hầu hết các trường hợp có thể cải thiện nhanh chóng bằng những thay đổi nhỏ trong cách chăm sóc. Ngược lại, nếu bỏ qua, biến dạng hộp sọ có thể ngày càng rõ rệt và khó khắc phục hơn.

Bài viết này sẽ giúp cha mẹ biết cách nhận diện những dấu hiệu sớm nhất của biến dạng hộp sọ, đồng thời cung cấp hình minh họa để dễ quan sát và so sánh với bé yêu tại nhà.

1. Quan sát hình dạng đầu từ trên xuống

Cách dễ nhất để nhận biết sớm là cha mẹ hãy nhìn đầu bé từ trên cao xuống dưới.

• Nếu đầu bé tròn đều, cân xứng hai bên thì bình thường. 
• Nếu thấy một bên đầu bẹp hơn bên còn lại, hoặc hộp sọ có hình thoi, méo lệch, thì có thể bé đã bị méo đầu (plagiocephaly). 
• Trường hợp phía sau đầu bị dẹt cả hai bên, đầu ngắn và bè ngang là dấu hiệu của bẹp gáy (brachycephaly). 
• Nếu đầu bé dài ra phía trước – sau, hẹp ngang, đó là dạng đầu dài (scaphocephaly).

2. Nhìn từ phía sau gáy

Khi nhìn thẳng từ phía sau:

• Đầu tròn thì tai hai bên sẽ cân đối.
• Nếu một bên tai bị dịch ra trước so với bên còn lại, kèm theo phần gáy bẹp, chứng tỏ bé có nguy cơ méo đầu.
  

👉 Đây là dấu hiệu thường gặp nhưng dễ bị bỏ qua, vì cha mẹ ít khi quan sát tai con từ phía sau.

3. Quan sát khuôn mặt bé

Biến dạng hộp sọ có thể làm khuôn mặt bé mất cân đối:

• Mắt hai bên không đều nhau. 
• Một bên má phẳng hơn hoặc nhỏ hơn. 
• Trán nhô ra một bên. 

Những thay đổi này thường nhẹ lúc đầu, nhưng càng lớn càng rõ. Cha mẹ nên quan sát kỹ khi bé nằm ngửa hoặc ngồi thẳng.

4. Dấu hiệu khi bé nằm ngủ

Nếu bé luôn có thói quen xoay đầu sang một phía cố định, cha mẹ cần chú ý. Đây là yếu tố nguy cơ dẫn đến biến dạng hộp sọ, và đồng thời cũng là một trong những dấu hiệu sớm cho thấy đầu bé đã bị bẹp/méo nhẹ.

👉 Đặt tay sờ vào đầu bé, cha mẹ có thể cảm nhận rõ ràng hơn vùng nào cứng và vùng nào dẹt.

5. Nhận biết qua ảnh chụp

Một cách thực tế và dễ dàng là cha mẹ có thể chụp ảnh đầu bé từ trên xuống, từ phía sau và từ trước mặt mỗi tháng. Khi so sánh dần theo thời gian, cha mẹ sẽ thấy rõ liệu đầu bé có thay đổi cân đối hay đang bẹp, méo dần đi.

6. Phân biệt với dính khớp sọ sớm

Một điểm quan trọng: không phải mọi trường hợp méo đầu đều chỉ do tư thế. Cha mẹ cần phân biệt với bệnh lý dính khớp sọ sớm (craniosynostosis).

• Bẹp/méo đầu do tư thế: thường thấy rõ vùng đầu tiếp xúc mặt phẳng, cải thiện khi thay đổi thói quen. 
• Dính khớp sọ sớm: đầu biến dạng theo hình thù đặc biệt, không cân xứng, và không cải thiện khi thay đổi tư thế.
  

👉 Nếu nghi ngờ, cha mẹ nên đưa bé đi khám chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác.

7. Khi nào cha mẹ cần đưa bé đi khám?

Hãy đưa bé đi khám sớm nếu:

• Sau vài tuần thay đổi tư thế nhưng hình dạng đầu bé không cải thiện. 
• Đầu bé bị biến dạng rõ rệt, kèm theo mặt lệch, tai lệch. 
• Bé có biểu hiện bất thường khác như mắt lé, chậm phát triển vận động, luôn nghiêng đầu một bên.

8. Tóm tắt cách cha mẹ tự kiểm tra tại nhà

Để dễ nhớ, cha mẹ có thể áp dụng 3 bước kiểm tra đơn giản sau:

1. Nhìn từ trên xuống → đầu có tròn đều hay méo lệch? 
2. Nhìn từ sau gáy → tai hai bên có thẳng hàng không? 
3. Nhìn thẳng mặt → khuôn mặt có cân đối không?

Nhận biết sớm biến dạng hộp sọ là chìa khóa để can thiệp kịp thời. Phần lớn các trường hợp bẹp đầu, méo đầu ở trẻ sơ sinh nếu được phát hiện từ 3–6 tháng tuổi đều có khả năng cải thiện rất tốt nhờ thay đổi tư thế, tăng thời gian nằm sấp và áp dụng các biện pháp hỗ trợ phù hợp.

👉 Cha mẹ chính là người quan sát gần gũi nhất, vì vậy hãy dành thời gian nhìn con từ nhiều góc độ, chụp ảnh theo dõi và đừng ngần ngại hỏi ý kiến bác sĩ khi thấy bất thường. Sự chú ý sớm của cha mẹ hôm nay sẽ giúp bé có một chiếc đầu tròn đẹp, cân đối và phát triển khỏe mạnh sau này.