Trong những tháng đầu đời, nhiều trẻ gặp phải tình trạng bẹp đầu, méo đầu do hộp sọ còn mềm và dễ chịu tác động từ tư thế nằm hoặc thói quen sinh hoạt. Không ít cha mẹ cho rằng đây chỉ là vấn đề thẩm mỹ và “lớn lên sẽ tự hết”. Tuy nhiên, thực tế không phải trường hợp nào cũng như vậy. Một số bé cần được theo dõi và can thiệp y tế kịp thời để tránh biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe, thẩm mỹ và sự phát triển lâu dài.

Vậy cha mẹ cần lưu ý những dấu hiệu nào để biết khi nào nên đưa con đi khám? Bài viết này sẽ giúp cha mẹ phân biệt tình trạng bình thường, có thể cải thiện tại nhà và những trường hợp bắt buộc phải có sự can thiệp của bác sĩ.

1. Trường hợp biến dạng nhẹ – có thể cải thiện tại nhà

Phần lớn các bé sơ sinh bị bẹp đầu, méo đầu do tư thế (positional plagiocephaly). Đây là dạng nhẹ, thường xuất hiện khi bé nằm ngửa quá nhiều hoặc luôn xoay đầu về một bên khi ngủ.

Đặc điểm nhận biết:

• Đầu chỉ bẹp/méo nhẹ, thường ở phía sau hoặc một bên.

• Tai có thể hơi lệch nhưng không quá rõ ràng.

• Khuôn mặt hầu như không bị ảnh hưởng.
  

👉 Với nhóm này, cha mẹ hoàn toàn có thể cải thiện bằng cách:

• Tăng thời gian nằm sấp (tummy time) khi bé thức.

• Thường xuyên đổi bên khi cho bú, khi bế.

• Khuyến khích bé xoay đầu về cả hai phía.

Nếu được phát hiện sớm (trước 6 tháng tuổi), hình dạng hộp sọ thường cải thiện rõ rệt mà không cần can thiệp y tế đặc biệt.

2. Khi biến dạng trở nên rõ rệt và không cải thiện

Có một số trường hợp, dù cha mẹ đã áp dụng thay đổi tư thế và chăm sóc đúng cách, nhưng sau 2 – 3 tháng, tình trạng đầu bé không cải thiện hoặc ngày càng rõ rệt hơn.

Dấu hiệu nhận biết:

• Vùng bẹp/méo thấy rõ khi nhìn từ trên xuống.

• Tai lệch nhiều.

• Khuôn mặt bắt đầu mất cân đối (trán nhô một bên, má lệch).
  

👉 Đây là lúc cha mẹ cần đưa bé đi khám để được bác sĩ đánh giá chính xác. Trẻ có thể được chỉ định vật lý trị liệu hoặc sử dụng mũ chỉnh hình (helmet therapy) nếu cần thiết.

3. Khi có dấu hiệu ảnh hưởng đến phát triển

Biến dạng hộp sọ không chỉ ảnh hưởng thẩm mỹ mà còn có thể tác động đến phát triển thể chất và trí tuệ. Cha mẹ cần đưa bé đi khám ngay nếu thấy:

• Bé chậm lẫy, chậm bò, chậm biết ngồi so với mốc phát triển.

• Bé luôn nghiêng đầu một bên, khó xoay sang bên đối diện.

• Bé có biểu hiện bất thường về mắt (lé, không nhìn cùng hướng).

• Bé khó nghe, phản ứng kém với âm thanh.
  

👉 Đây có thể là dấu hiệu cho thấy biến dạng hộp sọ đã ảnh hưởng đến thị giác, thính giác hoặc khả năng vận động, cần can thiệp y tế sớm.

4. Khi nghi ngờ dính khớp sọ sớm (craniosynostosis)

Một trong những nguyên nhân nghiêm trọng nhất gây biến dạng hộp sọ là dính khớp sọ sớm – tình trạng các khớp sọ đóng lại quá sớm khi não vẫn còn phát triển.

Đặc điểm nhận biết:

• Hình dạng đầu rất khác biệt, thường kéo dài hoặc méo rõ rệt.

• Không cải thiện dù thay đổi tư thế.

• Có thể kèm theo đầu bé phát triển bất thường: đầu quá nhỏ hoặc áp lực nội sọ tăng.
  

👉 Với trường hợp này, trẻ bắt buộc phải đi khám chuyên khoa. Bác sĩ sẽ chỉ định chụp X-quang, CT hoặc MRI để chẩn đoán chính xác. Nếu đúng là dính khớp sọ sớm, trẻ cần phẫu thuật chỉnh hình hộp sọ để giải phóng chỗ cho não phát triển.

5. Khi trẻ sinh non hoặc có bệnh lý đi kèm

Trẻ sinh non, nhẹ cân, hoặc có tật vẹo cổ bẩm sinh thường dễ bị biến dạng hộp sọ hơn. Với nhóm này, bác sĩ thường khuyến nghị theo dõi sát sao hơn so với trẻ đủ tháng. Nếu tình trạng biến dạng xuất hiện sớm và tiến triển nhanh, cha mẹ nên cho con đi khám để có hướng can thiệp kịp thời.

6. Thời điểm “vàng” để can thiệp y tế

Nghiên cứu cho thấy, 3 – 18 tháng tuổi là giai đoạn vàng để can thiệp biến dạng hộp sọ:

• Đây là lúc hộp sọ vẫn mềm, dễ chỉnh hình.

• Nếu dùng mũ chỉnh hình, hiệu quả đạt cao nhất.

• Sau 12 tháng, các khớp sọ dần cứng lại, việc điều chỉnh trở nên khó khăn hơn.
  

👉 Vì vậy, cha mẹ không nên chờ “con lớn sẽ hết”, mà hãy tận dụng giai đoạn này để giúp bé có đầu tròn đẹp, cân đối.

7. Các phương pháp can thiệp y tế thường dùng

Tùy mức độ và nguyên nhân, bác sĩ có thể đề xuất:

• Vật lý trị liệu: Giúp cải thiện tư thế, tăng khả năng vận động cổ – vai.

• Mũ chỉnh hình (helmet therapy): Áp dụng cho trẻ từ 4–12 tháng, giúp định hình lại hộp sọ.

• Phẫu thuật chỉnh hình hộp sọ: Chỉ định cho các trường hợp dính khớp sọ sớm hoặc biến dạng nặng.
  

Kết luận

Không phải mọi trường hợp biến dạng hộp sọ ở trẻ đều nguy hiểm, nhưng cha mẹ không nên chủ quan. Nếu chỉ nhẹ và được phát hiện sớm, bé hoàn toàn có thể cải thiện bằng các biện pháp đơn giản tại nhà. Nhưng khi tình trạng kéo dài, không cải thiện, hoặc có dấu hiệu bất thường, can thiệp y tế là cần thiết để bảo đảm sự phát triển toàn diện cho bé.

👉 Hãy nhớ: thời gian là yếu tố quyết định. Phát hiện và can thiệp sớm sẽ giúp con có một chiếc đầu tròn đẹp, cân đối và tự tin phát triển khỏe mạnh trong tương lai.