Nhiều bậc cha mẹ thường bất ngờ khi phát hiện đầu con không còn tròn đều như lúc mới sinh mà có xu hướng bẹt một bên, méo nhẹ hoặc hơi dài ra. Đây không phải là hiện tượng hiếm gặp. Trên thực tế, tình trạng bẹp đầu, méo đầu ở trẻ sơ sinh và nhũ nhi có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, liên quan đến cách chăm sóc, tư thế sinh hoạt hàng ngày, hoặc yếu tố đặc thù khi bé chào đời.

Việc hiểu rõ những nguyên nhân này là vô cùng quan trọng. Bởi khi cha mẹ nắm bắt được lý do tại sao con dễ bị bẹp đầu, méo đầu, cha mẹ sẽ biết cách phòng tránh ngay từ sớm và kịp thời can thiệp nếu tình trạng đã xuất hiện. Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến biến dạng hộp sọ ở trẻ nhỏ để cha mẹ có thêm kiến thức chăm sóc bé một cách toàn diện hơn.

1. Tư thế nằm ngửa quá nhiều

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất khiến trẻ sơ sinh dễ bị bẹp đầu. Sau khi chào đời, các bé thường được đặt nằm ngửa nhiều giờ mỗi ngày để ngủ và nghỉ ngơi. Hộp sọ của trẻ trong giai đoạn này còn rất mềm, các xương sọ chưa khép kín hoàn toàn. Khi một vùng đầu phải chịu áp lực liên tục trên mặt phẳng cứng như nệm, giường hay nôi, vùng đó dễ bị dẹt xuống, gây nên tình trạng bẹp đầu.

Điều này lý giải vì sao cha mẹ thường thấy bẹp phía sau đầu (bẹp gáy) ở trẻ. Nếu bé có thói quen quay đầu sang một bên khi ngủ, phần bị tỳ đè nhiều hơn sẽ bị bẹp lệch, dẫn đến méo đầu sang trái hoặc sang phải.

👉 Lời khuyên: Cha mẹ nên tập thay đổi tư thế ngủ cho con, khuyến khích bé xoay đầu về hai phía, và cho bé nằm sấp chơi (tummy time) khi thức, có người lớn giám sát.

2. Thói quen bế và ẵm bé chưa đúng cách

Ngoài tư thế ngủ, thói quen bế bồng cũng góp phần ảnh hưởng đến hình dáng hộp sọ của trẻ. Nếu cha mẹ hoặc người chăm sóc thường xuyên bế bé tựa đầu vào vai một bên hoặc đặt bé nằm nghiêng một hướng khi bú bình, đầu trẻ dễ bị tạo áp lực không cân đối.

Một số cha mẹ cũng có thói quen cho bé nằm xe nôi, ghế rung, ghế ô tô trong thời gian dài, khiến đầu bé tiếp xúc cố định với bề mặt cứng.

👉 Lời khuyên: Hãy thay đổi cách bế bé, thường xuyên đổi bên khi cho bú và hạn chế để bé nằm cố định trên ghế nôi, xe đẩy trong thời gian dài.

3. Sinh non – Hộp sọ mềm hơn bình thường

Trẻ sinh non là nhóm có nguy cơ bẹp đầu, méo đầu cao gấp nhiều lần so với trẻ đủ tháng. Lý do là xương sọ của các bé sinh non chưa phát triển đầy đủ, còn mềm yếu, dễ bị biến dạng khi chịu áp lực. Ngoài ra, trẻ sinh non thường phải nằm viện lâu trong lồng ấp, ít được thay đổi tư thế, nên nguy cơ đầu bị bẹp càng lớn.

👉 Cha mẹ có bé sinh non cần đặc biệt chú ý, chủ động quan sát hình dạng đầu và áp dụng các biện pháp phòng tránh sớm.

4. Mang đa thai hoặc không gian tử cung chật hẹp

Trong trường hợp mẹ mang song thai, sinh ba hoặc nhiều hơn, không gian trong tử cung trở nên hạn chế. Thai nhi phải “chia sẻ chỗ” với nhau, dẫn đến hộp sọ có thể bị ép méo ngay từ trong bụng mẹ.

Tương tự, nếu tử cung người mẹ có hình dáng bất thường hoặc lượng nước ối ít, thai nhi cũng dễ bị hạn chế vận động và chịu áp lực từ thành tử cung, làm tăng nguy cơ biến dạng đầu.

5. Sang chấn khi sinh

Một số trường hợp trẻ gặp khó khăn khi sinh thường, hoặc cần can thiệp bằng kẹp, giác hút có thể khiến hộp sọ chịu lực mạnh. Sau sinh, cha mẹ có thể thấy bé có vùng đầu hơi méo, dài ra hoặc không cân đối.

Đa phần những biến dạng này có thể cải thiện dần theo thời gian nếu cha mẹ biết cách chăm sóc. Tuy nhiên, cũng có trường hợp cần can thiệp y tế nếu tình trạng kéo dài.

6. Tật vẹo cổ bẩm sinh (torticollis)

Tật vẹo cổ bẩm sinh là tình trạng cơ ức đòn chũm của bé bị co ngắn, khiến đầu bé luôn nghiêng sang một bên và xoay về phía đối diện. Do tư thế đầu lệch cố định, bé có xu hướng nằm về một phía, lâu dần tạo áp lực không cân xứng lên hộp sọ và gây méo đầu.

👉 Với trường hợp này, cha mẹ cần đưa bé đi khám sớm để được hướng dẫn các bài tập vật lý trị liệu phù hợp.

7. Yếu tố bệnh lý hiếm gặp – Dính khớp sọ sớm

Mặc dù ít gặp nhưng cha mẹ cần biết đến nguyên nhân này. Dính khớp sọ sớm (craniosynostosis) là tình trạng các khớp sọ của trẻ đóng lại quá sớm, khi hộp sọ còn đang phát triển. Điều này khiến đầu bé phát triển lệch, biến dạng rõ rệt.

Khác với bẹp đầu do tư thế, dính khớp sọ sớm thường không tự cải thiện và cần can thiệp phẫu thuật để điều chỉnh.

8. Các thói quen sinh hoạt khác

Ngoài các nguyên nhân chính kể trên, một số yếu tố khác cũng góp phần:

• Bé thường xuyên ngồi xe đẩy lâu giờ.

• Ít được bế bồng, ôm ấp.

• Bé có thói quen ngủ xoay đầu về phía có ánh sáng hoặc tiếng động (chỉ một bên).
  

Những yếu tố này thoạt nghe nhỏ nhặt, nhưng khi kéo dài có thể góp phần làm hình dáng đầu trẻ không cân đối.

Kết luận

Có thể thấy, nguyên nhân khiến trẻ bị bẹt đầu, méo đầu đến từ nhiều yếu tố: từ tư thế nằm, thói quen chăm sóc, đặc điểm sinh non, đa thai, cho tới một số bệnh lý hiếm gặp. Trong đó, tư thế nằm ngửa quá nhiều và thói quen bế chưa đúng cách là lý do thường gặp nhất.

Điều quan trọng là cha mẹ cần chủ động quan sát sớm hình dạng hộp sọ của bé, kết hợp thay đổi tư thế, tạo điều kiện cho bé vận động đa dạng, và đưa bé đi khám nếu tình trạng không cải thiện. Khi có kiến thức và sự đồng hành kịp thời, cha mẹ hoàn toàn có thể giúp con có một chiếc đầu cân đối và khỏe mạnh.