1. Vì sao trẻ sinh non dễ bị biến dạng hộp sọ?

Sinh non nghĩa là bé chào đời khi chưa đủ 37 tuần thai kỳ. Ở giai đoạn này, xương sọ của bé chưa cứng cáp, các khớp sọ còn rộng và rất mềm để não tiếp tục phát triển. Điều này khiến hộp sọ dễ chịu tác động từ môi trường bên ngoài, đặc biệt là tư thế nằm.

Thêm vào đó, nhiều bé sinh non phải nằm trong lồng ấp, thở máy hoặc điều trị y tế trong thời gian dài. Việc nằm ngửa cố định hàng giờ khiến hộp sọ bị tác động lực không đều, dẫn đến tình trạng đầu bẹt, đầu méo hoặc đầu dài rõ rệt hơn so với trẻ sinh đủ tháng.

2. Các dạng biến dạng hộp sọ thường gặp ở trẻ sinh non

🔹 Brachycephaly (đầu bẹt)

• Phổ biến nhất ở trẻ sinh non.

• Vùng chẩm (sau gáy) bị phẳng đều, đầu ngắn lại và bè ngang.

• Nguyên nhân chính: bé nằm ngửa lâu ngày, ít thay đổi tư thế.
  

🔹 Plagiocephaly (đầu méo)

• Đầu bị méo một bên, nhìn từ trên xuống thấy mất cân đối.

• Có thể đi kèm tình trạng vẹo cổ ở trẻ sinh non.
  

🔹 Scaphocephaly (đầu dài)

• Hộp sọ hẹp và dài bất thường, giống hình chiếc thuyền.

• Thường gặp ở trẻ sinh non nằm trong lồng ấp với tư thế cố định kéo dài.
  

👉 Đặc điểm chung: biến dạng hộp sọ ở trẻ sinh non thường nặng hơn và rõ rệt hơn so với trẻ đủ tháng.

3. Dấu hiệu cha mẹ nên quan sát ở trẻ sinh non

• Đầu bé không tròn đều, bị phẳng hoặc méo một bên.

• Nhìn từ trên xuống thấy hộp sọ mất cân đối.

• Hai tai không thẳng hàng, một bên trán nhô ra bất thường.

• Đầu bé dài hẹp hơn bình thường nếu nằm cố định quá lâu.

• Bé hay nghiêng đầu sang một bên, ít xoay cổ sang hướng khác.

4. Ảnh hưởng của biến dạng hộp sọ ở trẻ sinh non

• Thẩm mỹ: đầu méo, đầu bẹt khiến khuôn mặt mất cân đối, ảnh hưởng ngoại hình khi bé lớn.

• Phát triển vận động: vẹo cổ kèm theo làm bé khó xoay đầu, chậm kỹ năng lẫy, bò.

• Tâm lý – xã hội: trẻ lớn dễ mất tự tin vì hình dạng đầu khác biệt.

• Nguy cơ bệnh lý: nếu liên quan đến dính khớp sọ bẩm sinh, bé bắt buộc phải can thiệp y tế sớm.

5. Cha mẹ có thể làm gì để phòng ngừa và cải thiện?

🔸 Ngay từ khi bé còn nằm viện

• Trao đổi với bác sĩ, điều dưỡng để bé được thay đổi tư thế nằm thường xuyên.

• Khi có thể, thực hiện da kề da (skin-to-skin) giúp bé thoải mái và giảm áp lực lên hộp sọ.
  

🔸 Khi bé về nhà

• Đặt bé nằm nghiêng luân phiên: không để bé nằm mãi một tư thế.

• Tummy time (nằm sấp khi thức): tập vài phút mỗi ngày để bé cứng cổ và giảm áp lực vùng gáy.

• Bế và ẵm bé nhiều hơn thay vì đặt nằm suốt trong nôi.

• Theo dõi sự phát triển hộp sọ và chụp ảnh định kỳ để so sánh.
  

🔸 Can thiệp chuyên sâu

• Nếu bé có dấu hiệu nặng, bác sĩ có thể chỉ định vật lý trị liệu để cải thiện vẹo cổ.

• Mũ chỉnh hình (helmet therapy) được xem là giải pháp hiệu quả nhất cho trẻ sinh non bị biến dạng hộp sọ, đặc biệt trong độ tuổi 3 – 6 tháng.

6. Khi nào cần đưa trẻ sinh non đi khám?

Cha mẹ nên đưa bé đi thăm khám khi nhận thấy:

• Bé trên 3 tháng nhưng đầu vẫn méo hoặc bẹt rõ rệt.

• Dù đã đổi tư thế nhưng hộp sọ vẫn không cải thiện.

• Đầu bé dài hẹp quá mức hoặc có dấu hiệu bất thường ở khớp sọ.

• Bé có biểu hiện khó xoay đầu, nghiêng đầu một bên.
  

Thăm khám sớm giúp xác định xem tình trạng biến dạng của bé chỉ do tư thế hay liên quan đến dính khớp sọ bẩm sinh để có hướng xử lý phù hợp.

7. Kết luận

Trẻ sinh non có nguy cơ cao gặp tình trạng biến dạng hộp sọ do xương sọ mềm và thường phải nằm cố định lâu ngày. Các dạng thường gặp gồm đầu bẹt, đầu méo, đầu dài. Cha mẹ cần quan sát kỹ hình dạng hộp sọ của bé, kết hợp chăm sóc đúng cách tại nhà, đồng thời thăm khám chuyên khoa khi có dấu hiệu bất thường.

Nhớ rằng, can thiệp càng sớm – hiệu quả càng cao. Một chiếc đầu cân đối sẽ giúp bé không chỉ khỏe mạnh mà còn tự tin hơn trong tương lai.