Cứ 1 trong 5 trẻ sơ sinh sẽ có biểu hiện đầu méo, đầu bẹt trong những tháng đầu đời. Phần lớn tình trạng này xuất hiện do tư thế nằm hoặc một số nguyên nhân sinh lý, nhưng nếu không phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp, hộp sọ bé có thể biến dạng rõ rệt, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và đôi khi liên quan đến sự phát triển.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu:

• Đầu bẹt, méo đầu là gì?
• Các dạng biến dạng hộp sọ thường gặp ở trẻ sơ sinh
• Nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này
• Cha mẹ cần lưu ý gì để phát hiện sớm
  

Đầu bẹt, méo đầu ở trẻ sơ sinh là gì?

Đầu bẹt, méo đầu (tên y khoa thường gọi là positional skull deformity hay plagiocephaly) là tình trạng phần hộp sọ của trẻ bị biến dạng do lực tác động bên ngoài, thường xảy ra trong giai đoạn đầu đời khi xương sọ còn mềm và dễ thay đổi.

Một số dạng phổ biến gồm:

• Plagiocephaly (đầu méo/lệch một bên): phần sau đầu nghiêng sang trái hoặc phải.
• Brachycephaly (đầu ngắn bẹt): phần sau đầu bẹt rộng, nhìn từ trên xuống thấy đầu bè ngang.
• Scaphocephaly (đầu dài hẹp/đầu hình thuyền): đầu hẹp, dài về phía trước – sau, ít phổ biến hơn nhưng vẫn có thể gặp.

Các dạng biến đầu thường gặp ở trẻ nhỏ

Đặc điểm dễ nhận biết:

• Nhìn từ trên xuống, hộp sọ không cân đối.
• Đầu bé thường nghiêng về một phía khi ngủ hoặc khi bế.
• Một số trường hợp có thể kèm theo vẹo cổ (bé khó quay đầu sang một bên).

Nguyên nhân thường gặp khiến trẻ bị méo đầu, đầu bẹt

1. Do tư thế nằm ngửa quá lâu 

Trẻ sơ sinh được khuyến cáo nằm ngửa để phòng tránh hội chứng đột tử ở trẻ nhỏ (SIDS). Tuy nhiên, nếu bé nằm ngửa trên mặt phẳng cứng quá lâu và ít thay đổi tư thế, phần sau đầu có thể bị dẹt.

2. Trẻ sinh non 

Trẻ sinh non thường có xương sọ mềm hơn bình thường, thời gian nằm trong lồng ấp hoặc nằm viện lâu khiến nguy cơ đầu bẹt cao hơn.

3. Trẻ thích quay đầu về một bên 

Một số bé có thói quen quay đầu sang một bên khi ngủ hoặc khi được đặt nằm, lâu ngày dẫn đến đầu lệch một bên.

4. Vẹo cổ bẩm sinh hoặc mắc phải 

Khi cơ cổ bên này căng cứng, bé sẽ khó quay đầu về phía đối diện. Điều này không chỉ ảnh hưởng vận động mà còn gây ra tình trạng méo đầu rõ rệt.

5. Tác động trong thai kỳ và khi sinh

• Bé nằm trong bụng mẹ ở tư thế chật hẹp, nhất là song thai hoặc đa thai.
• Quá trình sinh khó, phải dùng kẹp hoặc giác hút cũng có thể làm hộp sọ biến dạng nhẹ.
  

6. Do ghế ngồi, xe đẩy, nôi… 

Việc để bé nằm hoặc ngồi quá lâu trong ghế xe hơi, nôi rung, xe đẩy có phần tựa cứng cũng góp phần làm đầu bé dẹt đi.

Một số nguyên nhân thường gặp

Đầu méo, đầu bẹt có nguy hiểm không? 

Tin vui cho cha mẹ là đa số trường hợp đầu bẹt, méo đầu do tư thế không ảnh hưởng đến não bộ hay trí tuệ của trẻ. Tuy nhiên, nếu không được theo dõi và can thiệp sớm, tình trạng này có thể:

• Gây mất cân đối thẩm mỹ về lâu dài.
• Ảnh hưởng đến sự tự tin khi trẻ lớn lên.
• Một số ít trường hợp liên quan đến dính khớp sọ bẩm sinh (craniosynostosis) – cần được bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán sớm để điều trị kịp thời.

Cha mẹ cần làm gì khi phát hiện đầu bé có dấu hiệu méo/bẹt? 

• Quan sát thường xuyên: so sánh hai bên đầu khi nhìn từ trên xuống hoặc từ phía sau.
• Tăng tummy time: cho bé nằm sấp khi thức để tăng cường cơ cổ và giảm áp lực phía sau đầu.
• Đổi tư thế: thay đổi hướng đặt bé trong nôi, bế bé nhiều hơn, không để nằm một bên quá lâu.
• Đi khám chuyên khoa: nếu thấy tình trạng không cải thiện sau 2–3 tháng, hoặc đầu bé méo rõ rệt ngay từ sớm.

Quan sát và chăm sóc con tại nhà

Kết luận 

Đầu bẹt, méo đầu ở trẻ sơ sinh là tình trạng phổ biến và có thể phòng ngừa, can thiệp hiệu quả nếu cha mẹ nắm rõ nguyên nhân và cách xử lý sớm. Điều quan trọng nhất là cha mẹ quan sát hình dạng đầu bé hằng ngày, kết hợp thay đổi tư thế và đưa bé đi khám khi cần thiết.

Trong các bài tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết hơn về: các phương pháp phòng ngừa, khi nào nên đi khám, và giải pháp mũ chỉnh hình hiện đại giúp cải thiện biến dạng hộp sọ ở trẻ nhỏ.